Cây cỏ tranh là loại cỏ dại mọc nhiều tại Việt Nam. Không chỉ có cộng dụng như một vị thuốc dân gian, chúng còn được dùng để lợp mái. Vậy cây cỏ tranh là cây gì? Công dụng của loại có này trong cuộc sống như thế nào?
Cây cỏ tranh là cây gì?
Cây cỏ tranh hay còn gọi là Bạch mao, lạc hay día. Tên khoa học là Imperata cylindrica, thuộc họ lúa. Cây thường phát triển trên những đồng đồi, đất khô cằn, sỏi đá, khó phát triển ở nơi ôn đới, khí hậu lạnh. Cây cỏ này được dùng làm thuốc chữa bệnh, phơi khô để lợp mái tranh hay làm thức ăn cho động vật.
Đặc điểm của cây cỏ tranh
Đây là loài cây sống lâu năm ở những vùng khí hậu nhiệt đới, khí hậu khô nóng. Loại cỏ này phát triển theo cụm, phân bố động tại một địa điểm tạo thành đồng cỏ. Cỏ día có chiều cao trung bình từ 1 mét đến 1,5 mét.
Loại cây này có phần lá vô cùng phát triển với chiều dài từ 30-50cm, rộng tầm 1cm. Lá cỏ tranh có màu xanh thuôn dài, lông tơ ngắn ở mặt trên và nhẵn ở mặt dưới. Tương tự như lá lúa, cỏ día có mép lá mỏng và khá sắc. Cuống lá dài, cứng cáp và bao quang phần thân cây.
Rễ cây là bộ phận chắc chắn, lan dài và có khả năng bám sâu trong lòng đất. Đây cũng là bộ phận được sử dụng làm vị thuốc trong đông y. Hoa cỏ día có màu trắng bạc, hình chùy dài từ 2-20cm. Cánh hoa mềm mại và dài nổi bật giữa đám cỏ màu xanh. Chính nhờ sự nhẹ nhàng như bông lên có khả năng phân tán hạt giống đi xa hơn.
Phân bố
Bản chất của loài cỏ là có khả năng mọc hoang dại ở bất cứ đâu. Trên thế giới loại cỏ này mọc tại các vùng nhiệt đới, cận nhiệt đới ở châu Á, châu Phi, châu Mỹ và châu Đại Dương, còn có ở một số nơi ở Nam Âu.
Theo một số tài liệu, loại cỏ này bắt nguồn từ Florida. Sau đó bắt đầu phát triển ra toàn thế giới. Ở Châu A, cỏ día trồng ở các nước Trung Á, Đông Nam Á, Nam Á, phía Nam Trung Quốc.
Tại Việt Nam, không khó để bắt gặp những cánh đồng cỏ tranh bát ngát một màu xanh. Từ đồng bằng, trung du, miền núi hay hải đảo, loại cỏ này đều có khả năng sống dai dẳng, chịu khô hạn tốt.
Công dụng
Cây cỏ tranh từ xưa đã được con người ứng dụng vào trong đời sống. Nếu bạn là thế hệ 9X, 8X đổ về trước thì bạn có một tuổi thơ thật đẹp. Chắc chắn bạn không còn xa lạ gì với những đồng cỏ bát ngát, ngày ngày dắt trâu ra gặm cỏ.
Hay nhưng mái tranh mà mỗi sáng lại nghi ngút khói bếp. Không chỉ thể, tuổi thơ của bạn chắc hẳn cũng được chữa bệnh bằng loại thuốc từ cỏ tranh. Ngày nay những công dụng này vẫn còn nguyên giá chỉ. Chỉ có điều những mái tranh hiện tại đã phát triển nên thành một nét đẹp văn hoá đáng để lưu giữ và phát huy.
Làm lá lợp cỏ tranh
Từ xa xưa khi nguyên vật liệu xây dựng chưa phát triển như bây giờ. Người dân đã biết sử dụng những loại cây như cỏ, cói, sậy, cọ, dừa để lợp mái nhà. Những mái nhà được lợp bằng loại lá này cho thời gian sử dụng hàng chục năm mà không bị hỏng hay mục nát.
Ngày nay kiến trúc nhà ở của Việt Nam chuyển dần sang nhà tầng, mái ngói khiến cho mái lợp bằng mái lá tranh ít xuất hiện hơn. Nếu ngày xưa, mái tranh được sử dụng tại các vùng nông thôn.
Thì ngày nay mái tranh lại được sử dụng để decor theo phong cách dân dã, bình dị. Hay sử dụng ở các khu du lịch, resort, vùng cao như một nét đẹp văn hoá của dân tộc Việt Nam
Địa chỉ cung cấp cây tranh lợp nhà giá rẻ tại TPHCM
Sử dụng làm mái tranh trong khu du lịch, resort
Con người đang tiếp cận quá nhiều với công nghệ, cuộc sống hiện đại. Lúc này bắt đầu xuất hiện nhu cầu được gần gũi, thả mình trong những cảnh đẹp tự nhiên, giản dị.
Chính vì vậy nên những khu resort, khu du lịch đã áp dụng mô hình nhà sàn, mái tranh. Một nét đẹp văn hóa đáng tự hào của người Việt Nam. Những công trình mái tranh mộc mạc ngày càng phổ biến.
Giúp cho khách du lịch cảm thấy thú vị, thu hút hơn. Đặc biệt hình thức du lịch quay trở lại với những giá trị xưa cũ cùng là cách để văn hoá Việt Nam được quảng bá tới bạn bè quốc tế.
Xem thêm: Cỏ tranh nhân tạo
Sử dụng làm mái tranh decor quán cafe, nhà hàng…
Không chỉ xuất hiện ở trong các khu du lịch, mái tranh còn được decor trong nhà hàng, quán cafe… Phong cách trang trí này kết hợp với cây cảnh giúp cho khách hàng được trải nghiệm cảm giác như đang sống giữa lòng thiên nhiên.
Mái tranh được sử dụng decor trong nhà hàng, quán cafe.
Sử dụng trong nhà ở các khu vực miền núi
Mái cỏ tranh không chỉ được khôi phục và dùng trong các địa điểm du lịch, nhà hàng, quán cafe. Mà ở những đồng bào miền núi, mái tranh vẫn còn được sử dụng. Ta có thể bắt gặp chúng ở vùng núi cao Tây Bắc, Tây Nguyên, đồng bào dân tộc Ê Đê.
Trải qua bao nhiêu thế hệ mái tranh vẫn được sử dụng làm chất liệu truyền thống bền bỉ trong các ngồi nhà. Đây cũng chính là đặc trưng của văn hoá nhà sàn, mái tranh của nước ta mà bạn nên thử đến một lần
Công dụng đông y
Thông tin dược liệu:
- Tên dược liệu: Cỏ tranh.
- Tên gọi khác: Bạch mao (theo tên gọi của Trung Quốc).
- Tên gọi theo khoa học: Imperata cylindrica (L.).
- Thuộc họ: Poaceae (Lúa).
Loại cỏ tranh tuy mọc hoang dã nhưng lại có công dụng thần kỳ trong việc chữa bách bệnh về đường tiêu hoá, giải độc. Bộ phận được dùng làm thuốc trên cỏ día là rễ và thân. Sau khi thu hoạch, rễ và thân sẽ cho rửa sạch, phơi khô hoặc sao vàng. Có thể sử dụng loại thuốc này bằng cách có thể trưng, sắc hoặc pha trà uống.
Một số bệnh được chữa nhờ bài thuốc kết hợp với loại cỏ này phải kể đến: Sốt xuất huyết, ho ra máu, xuất huyết đường tiêu hoá, sỏi thận, viêm đường tiết niệu, khó tiểu, giải độc cơ thể, làm, mát gan, chảy máu cam, hen suyễn,…
Lưu ý: Người hư hoả, phụ nữ mang thai và cho cho bú được khuyến cáo không nên dùng cỏ tranh để chữa bệnh.
Công dụng y học hiện đại
Y học hiện đại cũng nghiên cứu thành công các thành phần hoá học có lợi trong cỏ día. Ví dụ như: Glucozơ, Kali, Oxalic acid, Fructose, Cylindrin… Những thành phần này giúp rút ngắn thời gian phục hồi canxi của huyết tương, điều trị quá trình đông máu. Công dụng y học thứ hai là ức chế vi khuẩn Flexner, Sonei. Thành phần Kali có trong cây cỏ giúp kích thích khả năng tiểu tiện trong -10 ngày sử dụng.
Lưu ý, tuy đã được nghiên cứu những người bệnh phải sử dụng loại thuốc đã được bào chế thành công chứ không dùng cây cỏ trực tiếp. Vì thuốc được sản xuất từ cỏ tranh đã được chỉ định đúng liều lượng, thành phần có lợi cho người dùng
Thức ăn cho động vật
Cỏ tranh chứa hàm lượng glucose cao, chất xơ nhiều. Nên chúng được trồng làm nguyên liệu sạch cho động vật ăn cỏ như trâu, bò,…
Hướng dẫn cách lợp mái cỏ tranh
Lợp mái cỏ día yêu cầu kỹ thuật cao, cần những người có kinh nghiệm trong nghề. Chỉ cần sai một chút về cấu tạo cũng có thể làm cho kết cấu bị hỏng. Vì vậy khi lợp mái tranh cần phải chuẩn bị nguyên vật liệu và nắm rõ kỹ thuật.
Chuẩn bị nguyên vật liệu lợp tranh
Để lợp mái tranh ta cần chuẩn bị đầu đủ các nguyên liệu sau. Đầu tiên là cọc, tre đường kính từ 4-6cm. Chỉ được dùng để cố định khung mái, làm giá đỡ trước khi lợp mái tranh.
Khi lựa chọn cọc, tr cần chọn loại già, đã được ngâm và phơi khô. Độ to và dài của cọc vừa đủ theo kích thước của căn nhà. Tiếp theo chuẩn bị sắt thép, ốc vít để có định cọc, mái tranh. Cần lựa chọn sắt thép chống gỉ, kích thước sợi thép và ốc vít càng to thì càng bền bỉ.
Nguyên liệu cuối cùng không thể thiếu chính là mái tranh. Mái cỏ tranh khi chọn cần chú ý về kích thước, độ dài sao cho phù hợp. Cỏ día dù là mua hay tự làm cũng đảm bảo cỏ phải thật khô, nếu còn tươi sẽ ảnh hưởng đến chất lượng mái sau này. Cỏ sau khi được phơi khô sắp xếp lại cho bằng phẳng và nẹp thành từng hàng có độ dày từ 3-5cm.
Cách lợp mái tranh
Bước 1: Tổ chức cố định khung cọc đỡ mái
Cấu trúc nâng đỡ tốt nhất là xếp cọc ngang dọc và chéo. Thợ khi làm việc cần cẩn thận khi cố định thanh cọc với nhau. Đảm bảo chúng có khoảng cách giữ các cọc ngang ngắn hơn so với độ dài của cỏ día.
Bước 2: Lợp mái tranh
Sau khi cố định khung mái chắc chắn, tiến hành lợp mái cỏ tranh. Lớp cỏ đầu tiên sẽ được xếp lên từ trên xuống dưới, từ trái sang phải. Sau đó giữ chúng cố định với các thanh cọc bằng thép, ốc vít. Lớp thứ 2 cũng làm tương tự như lớp đầu. Tiếp tục cho các lớp mái tiếp theo.
Tùy theo nhu cầu của gia chủ mà số lớp mái sẽ được lợp lên. Tre Trúc Huy Hoàng khuyến nghị nên lợp mái tranh ít nhất là 3 lớp để đảm bảo độ an toàn, và che chắn cho căn nhà.
Những lưu ý khi dùng cỏ tranh lợp mái
Khi lợp mái cỏ tranh cần chú ý một số điểm sau đây. Cố định mái rất quan trọng, cần có nhân viên kỹ thuật tổ chức và thực hiện đo đạc và tính toán. Đối với những mái lợp với mục đích làm mái lán, mái chòi đơn giản thì bạn có thể tự thực hiện.
Còn khi dùng với mục đích nhà ở cần người chuyên nghiệp thực hiện. Khi chọn mái tranh cần phải biết chọn loại tốt, cỏ già và đã được phơi khô. Ngoài cố định bằng mái bằng cọc, bạn cũng có thể tham khảo cố định bằng mái tôn.
Đây là phương pháp được rất nhiều người ưa chuộng trong thời gian gần đây. Với yêu cầu là vừa đảm bảo mái tranh vừa đảm bảo an toàn cho căn nhà thì mái tôn kết hợp với mái tranh là hợp lý.
Kết luận
Trên đây là những thông tin về cỏ tranh cũng như cách lợp mái cỏ tranh. Tre Trúc Huy Hoàng – địa chỉ cung cấp cỏ tranh, lá dừa, lá cọ, tre trúc nguyên liệu uy tín tại TPHCM. Chúng tôi rất hân hạnh là đơn vị đồng hành cùng quý khách hàng trong những công trình xây dựng.
Bài viết liên quan: